Z serialami kryminalnymi łączy mnie mocno emocjonalna relacja. Towarzyszyły mi, gdy potrzebowałam ucieczki od codzienności (tak, wiem – niektórzy pewnie robią wielkie oczy, bo jak tu uciekać w porwania i morderstwa), ale też wtedy, gdy chciałam przyjrzeć się rzeczywistości jeszcze uważniej. Kocham ten gatunek – od klasycznych opowieści detektywistycznych, przez mroczne thrillery psychologiczne, po dramaty sądowe.
Szukam w kryminałach czegoś więcej niż tylko twistu i samej zbrodni. Zależy mi na klimacie, mocnych postaciach, dobrej realizacji i tej szczególnej iskrze – czymś, co zostaje w głowie na długo. Czasem jest to temat społeczny, czasem nieoczywista forma, a czasem po prostu charyzma bohaterów. Gatunkowe schematy lubią się powtarzać, ale najlepsze seriale albo umiejętnie je budują, albo zgrabnie wywracają do góry nogami.
15 seriali kryminalnych, które warto znać – poleca kulturoznawczyni
To nie jest ranking ani lista "najlepszych kryminałów wszech czasów", tylko mój osobisty wybór – seriale jakościowe, które zrobiły na mnie wrażenie, poruszyły mnie i do których wracałam myślami. jeżeli kochasz dobre kryminały i szukasz czegoś z charakterem – zapraszam. A jeżeli masz ochotę na więcej poleceń, zajrzyj też do moich zestawień filmów i seriali, które warto znać.
1. Fargo (2014-2024)
Hołd dla kultowego filmu braci Coen – zbrodnia w małej miejscowości, przypadek, ślepy los i bohaterowie, którzy przekraczają granice, często w imię czegoś zupełnie absurdalnego. Każdy sezon to osobna historia i nowa obsada, ale wszystkie łączy ten sam ton: ironia, czarny humor, małomiasteczkowy klimat, znakomite zdjęcia i świetnie napisane postaci.
"Fargo" udowadnia, iż opowieść o zbrodni może być też opowieścią o człowieczeństwie, samotności, małostkowości, śmieszności zła – i robi to w sposób absolutnie niepodrabialny.
Obejrzysz na: Prime Video
2. Ripley (2024)
Czarno-biała estetyka, chłód i precyzja, jakby ktoś wziął dzieło sztuki i zamienił je w thriller. Ta wersja historii Toma Ripleya (w tej roli fenomenalny Andrew Scott) wciąga nie tylko intrygą, ale też klimatem i powolnym tempem, które działa jak hipnoza. To serial o oszustwie, pożądaniu, klasie społecznej i samotności. I o tym, jak łatwo wpaść w zachwyt nad człowiekiem, który przekracza granice, do których sami choćby byśmy się nie zbliżyli.
Obejrzysz na: Netflix
3. Prawo ulicy (2002-2008)
Jeśli miałabym wskazać serial, który zmienił moje myślenie o telewizji, to byłby właśnie "The Wire". Monumentalny portret Baltimore i ludzi z różnych światów – policjantów, dilerów, dziennikarzy – opowiedziany bez efekciarstwa, ale z niezwykłą przenikliwością. To nie tylko serial o przestępczości, ale przede wszystkim o systemie, który zawodzi wszystkich. Trzeba się w niego "wczytać" i dać sobie czas, ale odwdzięcza się głębią, jakiej próżno szukać gdzie indziej.
Obejrzysz na: HBO Max
4. Czarny ptak (2022)
Kameralny, klaustrofobiczny thriller, który opowiada prawdziwą historię handlarza narkotyków skazanego na lata więzienia i próbującego wydobyć przyznanie się do winy od seryjnego mordercy, aby skrócić swój wyrok.
To serial, który robi wrażenie nie tylko fabułą, ale też grą aktorską – Paul Walter Hauser w roli Larry'ego Halla jest absolutnie przerażający, a Taron Egerton pokazuje, iż ma znacznie więcej do zaoferowania niż tylko chłopięcy urok. Oglądałam jednym tchem (warto sprawdzić też niezły, ale zupełnie inny serial "Dym" od tych samych twórców).
Obejrzysz na: Apple TV+
5. Kruk (2018-2022)
Mało który polski serial ma tak mocny klimat i tak świetnie napisane postaci. "Kruk" nie tylko opowiada o zbrodni, ale też sięga głęboko w psychikę bohatera. Tytułowy policjant (świetnie grany przez Michała Żurawskiego) jest postacią tragiczną – twardy, ale kruchy, nieufny, rozdarty. Wciąga tu nie tylko intryga i mroczne Podlasie, ale też sposób, w jaki serial pokazuje relacje, przemoc, pamięć i rodzinne traumy. Całość zrealizowana z dużą świadomością – bez plastikowego efekciarstwa.
Obejrzysz na: CANAL+
6. Rojst (2018-2024)
Od pierwszych scen wiadomo, iż ten serial tworzy własny, gęsty świat – brudny, mokry, pełen szeptów i niedopowiedzeń. Zarówno pierwsza odsłona, jak i "Rojst '97" oraz "Rojst Millenium" mają wszystko, co najlepsze w kryminałach: duszną atmosferę, napięcie i wiarygodnych bohaterów.
Jan Holoubek znakomicie oddaje realia minionych dekad – PRL-owskie bagno, przełomowe lata 90., zachłyśnięcie się Zachodem i niepokój przed nowym tysiącleciem. Świetne tempo, znakomite aktorstwo, mocna muzyka i styl, którego nie da się pomylić z żadnym innym.
Obejrzysz na: Netflix
7. Happy Valley (2014-2023)
Z pozoru typowy brytyjski kryminał o policjantce w małym miasteczku. W rzeczywistości – porażająco realistyczny dramat o traumie, przemocy i kobiecej sile. Sarah Lancashire tworzy jedną z najbardziej przejmujących bohaterek ostatnich lat – twardą, sarkastyczną, ale też głęboko zranioną.
Serial nie ucieka od brutalności życia, ale pokazuje ją z czułością, autentycznością i niuansami. "Happy Valley" to wielka opowieść o zwykłych ludziach w niezwykłych sytuacjach – bez epatowania przemocą, z doskonałym scenariuszem.
Obejrzysz na: CANAL+, CDA Premium
8. Miasteczko Twin Peaks (1990-1991)
Serial-legenda, który można oglądać na wiele sposobów – jako kryminał, jako sen, jako zapis zbiorowej psychozy. Śmierć Laury Palmer to tylko punkt wyjścia do czegoś znacznie bardziej osobliwego i hipnotyzującego. David Lynch gra z konwencją, miesza styl retro z oniryzmem, a pod powierzchnią opowiada o bólu, stracie, tajemnicach i cieniu. To nie tylko dziwny serial, który wykręca mózg, ale taki, który zostaje w człowieku na zawsze. Kultowy nie bez powodu.
Obejrzysz na: Sky Showtime, Prime Video
9. Ostre przedmioty (2018)
Wciągający thriller psychologiczny, który rozgrywa się w dusznym klimacie amerykańskiego Południa. Fenomenalna Amy Adams jako reporterka, która wraca do rodzinnego miasta, by pisać o zabójstwach dziewczynek – ale tak naprawdę wraca do własnych demonów. Napięcie rośnie powoli, ale nieustannie, a pod warstwą onirycznego kryminału skrywa się opowieść o przemocy domowej, kobiecym bólu i skomplikowanych relacjach matka-córka. Perfekcyjnie zagrane i zrealizowane. Ciężkie, ale zniewalające.
Obejrzysz na: HBO Max
10. Niewiarygodne (2019)
Serial, który powinien być pokazywany studentom dziennikarstwa, psychologii i prawa. Na podstawie prawdziwej historii – młoda dziewczyna zgłasza gwałt i zostaje uznana za kłamczuchę. Dopiero po latach sprawę podejmują dwie śledcze, które naprawdę słuchają. Mądre, oszczędne, głęboko poruszające. Pokazuje systemowe błędy i opór kobiet, które nie dają się złamać. Toni Collette i Merritt Wever – duet nie do podrobienia.
Obejrzysz na: Netflix
11. Most nad Sundem (2011-2018)
Skandynawski klasyk, od którego zaczęła się moda na nordic noir na świecie – i przez cały czas jeden z najlepszych. Przemyślana intryga, zapadająca w pamięć bohaterka (Saga Norén to ikona), pięknie sfotografowane mrok i chłód Skandynawii. Ale to też serial o granicach – tych państwowych, tych psychicznych i tych moralnych. Z biegiem sezonów "Most nad Sundem" zmienia się i dojrzewa, nie tracąc nic ze swojego charakteru. Nie tylko dla fanów zbrodni, ale i dla tych, którzy lubią opowieści o ludziach na pograniczu.
Obejrzysz na: Prime Video, Player, CDA Premium
12. Mare z Easttown (2021)
Kryminał, który staje się poruszającym portretem społeczności i kobiety, której życie się rozsypało. Kate Winslet gra z niespotykaną szczerością – bez upiększeń, bez maniery, z ogromnym ciężarem emocjonalnym. Morderstwo w małym mieście to tylko pretekst, by mówić o żałobie, winie, trudnych relacjach rodzinnych i codziennym zmaganiu się z samą sobą. Genialnie napisany i zagrany. Wzrusza, trzyma w napięciu, zostaje na długo.
Obejrzysz na: HBO Max
13. Upadek (2013-2016)
Zmysłowy, hipnotyzujący, psychologicznie złożony pojedynek między policjantką a seryjnym mordercą. Gillian Anderson i Jamie Dornan to aktorski majstersztyk – zimna elegancja kontra charyzmatyczna potworność. Ale to też serial o strukturach władzy, o tym, jak wygląda kobiecość w świecie męskiej przemocy i jak cienka bywa granica między dobrem a złem. Londyn nigdy nie był tak cichy i groźny. Świetny rytm, emocje i niepokój.
Obejrzysz na: Netflix, Prime Video, Player, CDA Premium
14. Mindhunter (2017-2019)
Opowieść o początkach profilowania seryjnych morderców w FBI, która powinna być nudna, ale dzięki Davidowi Fincherowi jest fascynująca. Brud, mrok i obsesja – wszystko jest tutaj na miejscu. Do tego minimalizm formy i maksymalizm napięcia, bo rozmowy z mordercami bardziej przypominają egzystencjalne dialogi niż przesłuchania. Serial zadaje trudne pytania o zło, ludzką psychikę i granice empatii. Szkoda, iż przerwano go po dwóch sezonach, ale choćby to, co jest, to telewizja najwyższej próby.
Obejrzysz na: Netflix
15. American Crime Story: Sprawa O.J. Simpsona (2016)
Rekonstrukcja słynnego procesu, która jest czymś znacznie więcej niż dramatem sądowym. To serial o Ameryce – jej obsesjach, podziałach rasowych, klasowych i medialnych. Sprawa O.J. Simpsona zamieniła się w narodowy spektakl, który mówi o kulturze Zachodu więcej niż niejeden esej.
Doskonała obsada, świetne tempo i scenariusz, który trzyma w napięciu jak thriller – mimo iż zakończenie znamy wszyscy. Fascynujący portret społeczeństwa i systemu sprawiedliwości, który można oglądać w kółko. Szkoda tylko, iż "American Crime Story" (żaden sezon) nie jest już dostępny w Polsce. Serwisy streamingowe, zróbcie coś z tym!
![Capita w pięknym stylu zaskoczył Raków. Asysta Majchrowicza! [WIDEO]](https://sf-administracja.wpcdn.pl/storage2/featured_original/688f97d680e581_44405290.jpg)
